tahanan

wala na ang itay. wala na sya,
matagal na. namatay s'yang hindi man
lamang narinig ang unang utal ko pa-pa, ma-ma.
ang unang hakbang. ang unang kasawian.
ang unang...
magmula noon ang inay na ang naging buhay ko.
ang sentro ng aking kamalayan. ang sandigan ng lakas.
ang puso't isipan. ang aking tahanan.
matapang ang inay. matapang na matapang.
hindi siya umiiyak. ayaw nya ng taong umiiyak.
dahil para sa kanya ito'y simbolo ng kahinaan.
hindi sawi si inay. lahat nakaya nya. ang hirap.
ang sakit. ang pighati. namuhay s'yang ang sentro
ay kami. kung paano mabuhay at kung paano
maitataguyod sa pag-aaral. masipag ang inay.
masipag na masipag. ginagawa n'yang araw ang
gabi. matiisisn ang inay. tinitiis nya ang sakit sa likod,
ang kasu-kasuan. ang ulo. ang balakang. sa buong
katawan. lahat tiniis n'ya para maigapang kami
sa pag-aaral. para may maipantustos.
edukasyon ang panuntunan sa buhay ng inay.
ayaw nya ng hindi kami nag-aaral. ayaw nyan di
kami makapagtapos. ayaw nyang mangyari sa amin
ang landas na pinagdaanan nya. Na nang dahil sa
kahirapan sa buhay ay di nakapag-aral ng high
school at college.
ayaw nyang mapariwara ang aming buhay.
ayaw nyang maranasan namin ang pangungutya.
ang di pantay-pantay na pagtingin sa antas ng
edukasyon. ayaw nya kaming maghirap.
dahil para sa inay tanging edukasyon lamang ang
susi sa pagtupad ng aming noo'y mumunting pangarap
pa lamang hanggang sa tuluyang mabuo.
hindi palaimik ang inay.may awtoridad ang kanyang
boses. ang salita'y pinal. palamasid.
mahal kami ni inay. hindi man nya hayagang masambit
at ipakita'y ramdam nami ang kanyang pagmamahal.
ang pag-aaruga. ang pagkalinga.
ang kanyang pagmamahal ay nasasalamin sa bawat
pawis na umaagos sa kanyang noo'y tuwing nasa tumana.
Ang bawat kilos sa sakahan ay higit pa sa utal na mahal
sa amin. umuukit sa amin yun. tumatatak at nag-iiwan
ng kamalayan sa mura naming isipan upang maging
sandata at salamin sa pagtahak ng landas na aming
tatahakin. bihira kong makitang ngumiti ang inay.
mahilig syang humingi ng kape pagdating mula sa
sakahan. iba ang inay. kakaiba sa ordinaryong nanay.
gusto kong sumaya si inay. dahil ang kasiyahan nya'y
kasiyahan ko din. dahil sya ang aking lakas. ang
nagbibigay kulay. ang buhay nya'y nagmumulat sa
amin ng pag-asa. ng pangarap. ng determinasyon.
dahil siya ang aking inay. sa kanya ako humuhugot
ng lakas. ng inspirasyon. ng gabay. ng ilaw.
dahil siya ang aking tahanan.
ngayon at bukas.

Paparibod

Gapanaw. Luway-luway. Nakasukong.
Gatanaw sa mga batong natuntungan.
Sa aspaltong kun boot ikan mga graba.
Oho, aram ko yon. Mga traysikel, awtong
naga-aragi sa ako. Brrrmmm...(2x).
Ki...kik...ki....kik(2x). Asa higad man ako.
Right lane. Mi man nila ako magigilis.
Masasagi. Ma-oongahan.
Aram ko. Maski nakasukong ako.
Aram ko kun mabubungo na ako.

Ano daw ikan na sinugnad sa Boarding House?
Aram mi pa ta solo-solo ngani ako doon.
Pero baad nag-abot na si Tang Erning tapos
si Bador. Baad nakasugnad na lamang sila.
Isip-isip. Siyempre. Ta kun mi pa makaon na
sana ako sa luwas. Doon kila Paring na sana
ako mangodto.

Gasukong. Igasipa yo batong nanagbuan.
Panaw. Sige. Panaw. Tukad ning dwagi tapos
liko. Diretso. Dire-diretso. Liko. Boarding House.

Hay salamat. I'm home. Gakanta. Baga yo asa
Snow White & The Seven Dwarfs. Gakanta.
I'm home..I'm home...I'm home..I'm home....

Dire-diretso sa loog ning kwarto. Gaapura.
Gapalatak yo tunog ning sapatos sa semento.
Dire-diretso. Tinulak. Tinulak yo purtahan. Mii taho.
Apura. Binutang yo gamit sa pangawhang
palapag nin double deck na higdaan.H'mmm.
Hamot. Gaprito. Data ikan taho. Luwas, dire-diretso
sa kusina. Hay salamat. Ikan na pagkaon.
Pangodtohan. Makaon na 'ko sa wakas.
Nagutom na pa naman yo bulate ko.
Makaluwas daw. An init. Kaininit. Ontad.
Pasalampak. Apurado. Makusog yo yunog nin
ontad sa monobloc chair. Kinuha yo dwaging
ontadan. Binutang sa atubangan. Nagginhawa.
Dawhang beses. Kinuptanan yo sintas ning
walang sapatos. Tinangkas. Mula sa cross sa
itaas pababa para magluwang. Yo walang
kamot naka-alalay sa bitiis, yo sado gakupot
sa sapatos. Sa parteng rapa-rapa. Tinangkas.
Hinangot yo sapatos. Tapos binaba. Hinari yo
medyas. Mula bitiis papunta sa bukong-bukong.
Pababa.
Hanggang mag-abot sa gogog. Pinagpag.
Dawhang beses. Hinangot. H'mm..h'mm.
Mi pa man. Mi pang hangop. Kuros yo siki.
Yo linya ning medyas nakatatak pa. Baga
dinuunan. Maputi. Narisa pa yo dugang na
foot powder na binutang kabagong aga.
Hinimas. Luway-luway. H'mm. Tapos na 'to.
Malipot. Naghangin pano tapos nagtapok
sa siki ko. Di bale. Nilapag sa dwaging untadan
na asa atubangan niya. Yo sdo naman.
Parehas man sa enot na siki. Hinangot. Mi pa
man hangop. Nsgginhawa. Huray.
Binaba yo sapatos. Tapos,
"Buds, makaon na. Mara na ta nakaluwag
na kami tuyan"
Hay salamat. Tsibugan na. Tindog. Kinuha
yo tsinelas. Panaw. Dire-diretso sa lamesa.
H'mm. Siram.

Masiram talaga.

tukad

nagtukad

apad
na
as
ri
pa
sa

naglusong

sa
pampang
sarog
libtong

nagsuroksamgagabonsakaawotan
naninahan
nasarugsugan
nati
banlas

TINDOG!
kaya ta tuyan
diretso...
maka-abot man kita yan d o o n
pagparkagamo
diretso sana
ta pag-abot ta doon
biyo na yan

Pahingaro.

Te'te-a'-te'te

ni minsa'y di mo nawasak
ang burak na karimlan at kasukdulan

ni minsa'y di mo naantig
ang laman na tigang na uhaw

ni minsa'y di mo nasisid
ang kabibeng singtamis
ng burak ng bubuyog

ni minsa'y di mo nalusong
ang bangin nang lumot na lagusan

ni minsa'y...

spillway

isang kalawanging lata
ng sardinas na may bulateng
dahan-dahang gumapang
sa gilid tangan ang itim na
lupang mula sa ilalim ng
kulungan ng manok sa
likurang bahagi ng bahay

isang dosenang bingwit
na yari sa isang metrong
kawayang mula sa dulo'y
nakalawit ang pisi ng nylon
na tila ahas na nakapulupot
sa puno na sa dulo ay ang
makamandag na pain

isang pares ng pudpod
na tsinelas na naglalakad
sa paliko-likong pilapil
kasabay sa minsa'y
pagtiklop sa mga bulateng
nagpupumiglas maka-alpas
sa bibig ng kalawanging lata

itinukod sa lupa paitaas
ang bingwit na nakalambitin
sa ere ang nylon sabay dura
sa paing bulate tsaka ihinagis
sa tulog na spillway at dahan
dahang itinungod ang dulo
ng kawayan upang mas
malalim ang paing sumisid
at iwagayway ang pain

isang pares ng matang
nakikiramdam sa kilos at
galaw ng nylong nakakabit
sa kawayan senyales ang
paunti-unting lagaslas at unat
sabay hawak sa kawayan na
tila estatwang bilang ang
bawat sasal sa dibdib na
ang mata'y nakatutok sa
galaw ng nylong mula sa
pulso'y biglang pwersang
hatak sa hanging lumambitin
sa nakasabit sa pain
ang huling tilapia.

may ulam na kami
mamayang gabi.

panaghoy sa suba

isang pares ng paang
nag-uunahan sa paghakbang.

isang daang nahulma ang anit
sa araw-araw na dinaraanan
ng mga pares na pagal na sakong

kulay pulang lupa't kalahating
metro ang anit na natabunan
ng malagong damuhan ang gilid
na nag-aanyaya ng pagsulpot
ng animo'y pangamba.

nagsilbing uyayi ang
huni ng didit at adodore
sa nagtataasang kahoy

tila adorno ng santacruzan
ang mga kawayang
nagsumiksik na naghulmang
tinik na korona ni Hesus

naglakbay ang giya
patungo sa talampas
kasabay ng mga pagaspas ng
tuyong dahon na tila konsyertong
pumupukaw sa malamig na
kwebang nababalot ng kadiliman

habang nagpupumiglas
ang liwanag mula sa siwang
ng mga patay na sangang
kahoy kasabay ng pagluwag
ng takot ang tinig ng tubig
na nakikipagsayawan sa mga
puno ng sasa senyales na
ang tubig dagat ay muling
makikipagniig sa mga
tolya't talaba ng suba.

tatse

hinagis pataas ang dalawang pisong
baryang hugis parol na may walong
mukhang nagsilbing pamato

habang ang mga mata'y nakatutok
sa dalawang mukhang umiko't-ikot
sa ire hanggang sa tuluyang higupin
ng malamig na konkretong nagsilbing
patyo ng simbahan

humalik ang mukha ng kalabaw
sa lubak na semento habang ang
puno ng niyog ang nakalitaw

sa dulo ng natatalukbungang bubong
ng maliit na kapilya may iginuhit na
isang linyang mula sa nauupos na chalk
na ninakaw sa pisara ng eskwelahan.

isa-isang hinagis ang pamatong
magsisilbing pamato

tantiyado ang bigwas ng kamay
pigil ang hiningang habang ang
isang mata'y nakapikit at sinisilip ang
linyang magsisilbing giya kung sino
ang unang titipa sa walong bente
sengko sentabos na taya sa parisukat
na nililok ng chalk.

una-unahan sa pagtipa ng
walong mukaha ng pamato
tinatanya kung aling bahagi ang
magsisilbing pwersa sa pag-usog
ng barya sa parisukat na hugis

hanggang sa tuluyang
maubos ang walong barya
kasabay ng mga marka ng talim
ng dulo ng dalawang pisong
armas upang magupo at
maangkin ang walong bente
sengkong nagsilbing preso at
pambayad sa mga hagupit
at sugat na idinulot sa
sementadong kapilya.